วิธีการตรวจสอบว่าร่างกายขาดสารอาหารหรือไม่

ในปัจจุบัน ผู้คนให้ความสำคัญกับเรื่องโภชนาการและสุขภาพมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะในบริบทของ เวชศาสตร์ชะลอวัย (Anti-Aging Medicine) ที่มุ่งเน้นการดูแลสุขภาพแบบองค์รวม ป้องกันโรค และฟื้นฟูร่างกายจากภายใน วิธีการตรวจสอบว่าร่างกายขาดสารอาหารหรือไม่ จึงกลายเป็นอีกหนึ่งประเด็นสำคัญที่ช่วยให้การดูแลสุขภาพและการปรับโภชนาการเฉพาะบุคคลมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น บทความนี้จะกล่าวถึงความสำคัญของการตรวจวัดสารอาหารในร่างกาย หลักการและวิธีการต่าง ๆ ที่ใช้วินิจฉัยภาวะขาดสารอาหาร พร้อมแนวคิดการนำข้อมูลดังกล่าวไปใช้เพื่อสร้างแผนสุขภาพเฉพาะบุคคลที่ตรงจุดและยั่งยืน

ความสำคัญของการตรวจสอบภาวะขาดสารอาหาร

ร่างกายต้องการสารอาหารในปริมาณที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นวิตามิน แร่ธาตุ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน เพื่อให้ระบบต่าง ๆ ทำงานได้อย่างสมดุล หากขาดสารอาหารใดสารอาหารหนึ่งเป็นเวลานาน อาจก่อให้เกิดปัญหาสุขภาพ ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว เช่น อ่อนเพลียเรื้อรัง ภูมิคุ้มกันต่ำ ผิวพรรณไม่สดใส หรือแม้แต่อาการรุนแรง เช่น โรคโลหิตจางและโรคกระดูกพรุน เป็นต้น

งานวิจัยใน The American Journal of Clinical Nutrition พบว่าการประเมินระดับสารอาหารในร่างกายอย่างสม่ำเสมอ ช่วยลดโอกาสเกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCDs) และสนับสนุนการเผาผลาญ (Metabolism) ได้ดียิ่งขึ้น (Astrup et al., 2011) ซึ่งสอดคล้องกับแนวคิดในเวชศาสตร์ชะลอวัยที่ต้องการลดปัจจัยเสี่ยงและชะลอความเสื่อมของร่างกาย

แนวทางตรวจสอบว่าร่างกายขาดสารอาหารหรือไม่

1. การประเมินอาการและภาวะเบื้องต้น
   • การสังเกตความเปลี่ยนแปลงของร่างกาย เช่น ผมร่วงมากผิดปกติ เล็บเปราะ ผิวแห้ง หรือมีผื่นคัน หากเกิดอาการเหล่านี้ต่อเนื่อง อาจเป็นสัญญาณของการขาดวิตามินหรือแร่ธาตุบางชนิด
   • การประเมินระดับพลังงานและความอ่อนเพลีย ในบางคนอาจมีอาการอ่อนล้าเรื้อรัง (Chronic Fatigue) ซึ่งอาจเกิดจากการขาดสารอาหารสำคัญ เช่น ธาตุเหล็ก วิตามินบี หรือโปรตีน
2. การวิเคราะห์อาหารและไลฟ์สไตล์
   • การจดบันทึกอาหาร (Food Diary) หรือใช้แอปพลิเคชันติดตามสารอาหารในแต่ละวัน เพื่อดูว่ารับประทานสารอาหารครบถ้วนหรือไม่
   • การประเมินพฤติกรรมการออกกำลังกาย การนอนหลับ การใช้ชีวิตประจำวัน ร่วมกับการวิเคราะห์ระดับ ฮอร์โมน (Hormone Profile) ซึ่งอาจมีผลต่อระบบเผาผลาญและการดูดซึมสารอาหาร
3. การตรวจเลือดและการทดสอบในห้องปฏิบัติการ
   • Micronutrient Testing  เป็นการตรวจเลือดเพื่อวัดระดับวิตามิน แร่ธาตุ และสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidants) ในร่างกาย ตัวอย่างเช่น วิตามินดี วิตามินบี 12 ธาตุเหล็ก สังกะสี แมกนีเซียม ฯลฯ
   • Complete Blood Count (CBC)  ใช้ตรวจภาวะโลหิตจาง ความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาว เพื่อประเมินภาพรวมของสุขภาพ
   • Hormone Testing  ตรวจระดับฮอร์โมนเพศ ไทรอยด์ และฮอร์โมนความเครียด (คอร์ติซอล) เพื่อดูการทำงานของระบบต่อมไร้ท่อ (Endocrine System) ซึ่งมีผลต่อการใช้สารอาหารภายในร่างกาย
   • Lipid Profile  ตรวจระดับไขมันในเลือด (โคเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์) เพื่อดูความเสี่ยงโรคหัวใจและหลอดเลือด
4. การใช้เทคโนโลยีการตรวจวิเคราะห์เฉพาะบุคคล
   • Genetic Testing  วิเคราะห์ยีนที่เกี่ยวข้องกับการเผาผลาญและการดูดซึมสารอาหาร เช่น ยีนที่เกี่ยวข้องกับการสลายไขมัน ยีนที่ควบคุมการย่อยแลคโตสหรือกลูเตน ซึ่งผลการวิเคราะห์จะช่วยให้แพทย์สามารถวางแผนโภชนาการเฉพาะบุคคลได้ดียิ่งขึ้น
   • Epigenetic Profiling  ศึกษาปัจจัยทางสิ่งแวดล้อมและวิถีชีวิตที่อาจกระตุ้นให้ยีนบางตัว “เปิด” หรือ “ปิด” การแสดงออก ทำให้เข้าใจภาพรวมสุขภาพในระดับลึกมากขึ้น (Nicoglou & Merlin, 2017)

นำข้อมูลมาต่อยอดสู่โปรแกรมสุขภาพเฉพาะบุคคลอย่างไร

ผลการตรวจและวิเคราะห์ดังกล่าว จะถูกนำมาใช้สร้างแผน โภชนาการเพื่อสุขภาพ (Nutrition for Health) ที่เหมาะสมกับผู้ป่วยหรือผู้ดูแลสุขภาพแต่ละราย ไม่ว่าจะเป็นการปรับสัดส่วนคาร์โบไฮเดรต โปรตีน ไขมัน วิตามิน หรือแร่ธาตุ อีกทั้งยังสามารถเลือกอาหารเสริม (Supplements) ที่ตรงกับความต้องการของร่างกายได้ การประยุกต์ใช้หลักการ เวชศาสตร์ชะลอวัย และเทคโนโลยีทางการแพทย์เข้าด้วยกันจึงทำให้ได้โปรแกรมที่เจาะจงและมีประสิทธิภาพสูงสุด

ทำไมต้องเลือก Vita Lab

นอกจากนี้ สำหรับผู้ที่เข้าสู่โปรแกรม Personalized Health Program การติดตามผลและประเมินซ้ำเป็นระยะก็มีความสำคัญมาก เพื่อให้แพทย์สามารถปรับปรุงแผนโภชนาการ การให้วิตามินหรือฮอร์โมนเสริม ตลอดจนการออกกำลังกายและการปรับไลฟ์สไตล์ให้ทันสถานการณ์จริงของร่างกาย

ประโยชน์ของการตรวจสอบภาวะขาดสารอาหารในแนวทางเวชศาสตร์ชะลอวัย
ป้องกันและลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรัง เช่น โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง เบาหวานชนิดที่ 2
ส่งเสริมประสิทธิภาพของระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้ป่วยยากหรือฟื้นตัวไวเมื่อเจ็บป่วย
เสริมสร้างสมรรถภาพทางกายและทางสมอง ลดอาการอ่อนเพลียเรื้อรัง เพิ่มพลังงานในชีวิตประจำวัน
บำรุงผิวพรรณและส่งเสริมความอ่อนเยาว์ ลดสัญญาณของความเสื่อมอันเกิดจากวัยที่เพิ่มขึ้น
ปรับสมดุล ฮอร์โมน ทำให้การทำงานของระบบร่างกายเป็นไปอย่างปกติและมีประสิทธิภาพ

ตัวอย่างงานวิจัยและแหล่งข้อมูลอ้างอิงที่เกี่ยวข้อง 

Astrup, A., Dyerberg, J., Selleck, M., & Stender, S. (2011). The American Journal of Clinical Nutrition
Nicoglou, A., & Merlin, F. (2017). Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences
WHO (2018). Noncommunicable diseases (แสดงถึงความสำคัญของสารอาหารและการปรับไลฟ์สไตล์ในการป้องกัน NCDs)

สรุป