กินวิตามินเยอะไปอันตรายไหม? การ กินวิตามินเสริม กลายเป็นกิจวัตรของคนรักสุขภาพจำนวนมากในยุคนี้ โดยเฉพาะในกลุ่มวัยทำงานที่ใช้ชีวิตเร่งรีบ จนบางครั้งอาจทานวิตามินหลายชนิดพร้อมกันโดยไม่ได้คำนึงถึงความจำเป็นจริงของร่างกาย ปัญหาคือ วิตามินเสริม ไม่ใช่ของวิเศษที่ยิ่งกินเยอะจะยิ่งดี หากขาดความเข้าใจ อาจสะสมจนเกิดผลข้างเคียงโดยไม่รู้ตัว มาดูกันว่า กินวิตามินเกินขนาด มีผลอย่างไร? อะไรคือสัญญาณเตือน? และจะป้องกันไม่ให้เสี่ยงโดยไม่จำเป็นได้อย่างไร?

เข้าใจความต่างการของร่างกายก่อนเสริม

หลายคนเข้าใจผิดว่า วิตามินรวม หรืออาหารเสริมที่ขายทั่วไป “กินเท่าไหร่ก็ได้” เพราะเป็นสารอาหาร ไม่ใช่ยา แต่ในความเป็นจริง วิตามินบางชนิดเมื่อเกินความต้องการของร่างกาย อาจ สะสมในตับหรือเนื้อเยื่อไขมัน และนำไปสู่ภาวะพิษเรื้อรัง เช่น วิตามิน A, D, E, K ซึ่งเป็น วิตามินที่ละลายในไขมัน ต่างจากวิตามินที่ละลายน้ำ เช่น B และ C ซึ่งส่วนเกินจะขับออกทางปัสสาวะได้ง่ายกว่า

กินวิตามินมากเกินไป โดยไม่รู้ว่าร่างกายต้องการอะไร อาจส่งผลในระยะยาวทั้งทางระบบย่อยอาหาร ระบบประสาท หรือแม้แต่ภูมิคุ้มกัน

วิตามินอะไรบ้างที่ควรระวังเป็นพิเศษ?

1. วิตามิน A
   หากสะสมมาก อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้ ผิวแห้ง ผมร่วง หรือในบางรายถึงขั้นกระดูกบาง

งานวิจัยของ National Institutes of Health (NIH) ระบุว่า การได้รับ วิตามิน A เกิน 10,000 IU ต่อวัน ติดต่อกัน อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะกระดูกพรุน และในผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการหักของกระดูกสะโพกถึง 2 เท่า

ที่มา: Institute of Medicine. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc. National Academy Press, 2001.

2. วิตามิน D
   แม้มีประโยชน์เรื่องดูดซึมแคลเซียม แต่หากได้รับเกินไป อาจทำให้แคลเซียมในเลือดสูงเกิน เกิดอาการเวียนศีรษะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง หรือไตทำงานหนัก

จาก Harvard T.H. Chan School of Public Health การเสริม วิตามิน D มากกว่า 4,000 IU/วัน ในระยะยาวอาจนำไปสู่ภาวะแคลเซียมในเลือดสูง (Hypercalcemia) ซึ่งส่งผลเสียต่อไต หัวใจ และกระดูก

ที่มา: Harvard Health Publishing. “How much vitamin D is too much?” 2020.

3. วิตามิน E
   เกินขนาดอาจทำให้เลือดแข็งตัวช้าลง เสี่ยงต่อการช้ำหรือเลือดออกง่าย
4. วิตามิน B6
   แม้เป็นวิตามินที่ละลายน้ำได้ แต่ถ้ากินมากกว่า 100 มก./วัน ต่อเนื่องกันนานๆ อาจทำให้ปลายประสาทอักเสบ
   5. ธาตุเหล็ก
   เสริมมากเกินจำเป็นโดยไม่ตรวจว่าขาดหรือไม่ อาจเกิดการสะสมในอวัยวะสำคัญ และรบกวนการดูดซึมแร่ธาตุอื่น

การเลือก วิตามินเสริมที่ปลอดภัย จึงไม่ใช่แค่ดูฉลากหรือเลือกแบรนด์ดัง แต่ควรเริ่มจากความเข้าใจในสภาพร่างกายตัวเองก่อนเสมอ

สัญญาณเตือนว่าคุณอาจกำลังกินวิตามินเยอะเกินไป

• ปัสสาวะสีเข้มและมีกลิ่นฉุนกว่าปกติ
  
  
• คลื่นไส้ อาเจียน หรือเบื่ออาหารโดยไม่ทราบสาเหตุ
  
  
• อ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย โดยไม่มีโรคประจำตัว
  
  
• อาการชา ปลายมือปลายเท้า หรือกล้ามเนื้ออ่อนแรง
  
  
• ตรวจพบเอนไซม์ตับผิดปกติจากการเจาะเลือด
  
  

หากมีอาการเหล่านี้ร่วมกับพฤติกรรม ทานวิตามินหลายตัวพร้อมกัน เป็นเวลานาน ควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที

ปัญหาที่มักเกิดจากพฤติกรรม “กินไว้ก่อน” โดยไม่วิเคราะห์

ในฐานะคนที่เคยดูแลผู้ที่ทาน วิตามินเสริมเกินขนาด มาหลายราย สิ่งที่เห็นชัดคือ คนส่วนใหญ่มักมีพฤติกรรมแบบเดียวกัน คือ

• ซื้อวิตามินตามกระแส เช่น มีคนแนะนำในคลิป หรือรีวิวในโซเชียล
  
  
• กินหลายยี่ห้อพร้อมกัน เพราะเชื่อว่าจะได้ผลลัพธ์เร็ว
  
  
• ไม่ได้อ่านฉลากอย่างละเอียด เช่น ส่วนผสมซ้ำซ้อนกันโดยไม่รู้ตัว
  
  

การที่คุณทาน วิตามินลดภูมิแพ้, วิตามินบำรุงสมอง, วิตามินบำรุงผิว แยกกัน แต่จริงๆ แล้วมี วิตามิน C หรือ B ซ้ำกันหลายเท่า นั่นคือจุดเริ่มของปัญหาที่คุณมองไม่เห็น

ทำไมการตรวจสุขภาพก่อนเสริมจึงสำคัญ?

วิตามินเฉพาะบุคคล กลายเป็นอีกทางเลือกที่ปลอดภัยกว่าในยุคนี้ เพราะใช้ผลตรวจเลือดและข้อมูลสุขภาพจริงในการคัดเลือกชนิดและปริมาณวิตามินที่จำเป็นต่อร่างกาย ป้องกันการรับเกินโดยไม่ตั้งใจ ช่วยให้การเสริมมีประสิทธิภาพและตรงจุดมากกว่า

แทนที่จะเลือกวิตามินเพราะเห็นว่า “กินแล้วดี” การเริ่มต้นจากการตรวจว่า ขาดวิตามินอะไรจริงหรือไม่ จะช่วยให้คุณไม่ต้องเสี่ยงกับภาวะสะสมโดยไม่จำเป็น

ทางเลือกของคนรุ่นใหม่ เสริมอย่างมีสติ ไม่ตามกระแส

สิ่งสำคัญคือไม่ใช่การเลิกกินวิตามิน แต่คือการเลือก วิตามินเสริมที่เหมาะกับตัวเอง เท่านั้น
การมีข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับสุขภาพของคุณเอง จะช่วยให้ทุกการเสริมมีเหตุผลและไม่เป็นภาระต่อร่างกาย

วิตามินเสริมสำหรับผิว, วิตามินบำรุงสายตา, วิตามินสำหรับภูมิคุ้มกัน ล้วนเป็นสิ่งที่ดีถ้าเลือกถูกชนิดและขนาด
การมีแพทย์ นักกำหนดอาหาร หรือทีมที่เข้าใจสุขภาพเฉพาะบุคคลร่วมดูแล จะช่วยให้คุณปลอดภัยมากกว่าการตัดสินใจเองโดยลำพัง

สรุป เสริมวิตามินได้ แต่อย่ามากไปจนเกินสมดุล

• วิตามินไม่ใช่ของปลอดภัยร้อยเปอร์เซ็นต์ ถ้ากินโดยไม่เข้าใจ
  
  
• การกินวิตามินเกินขนาดสะสมได้ และอาจสร้างภาระต่อร่างกายในระยะยาว
  
  
• อย่าเสริมเพราะกลัวขาด แต่ควรเสริมจากความรู้จริงว่า “ร่างกายคุณต้องการหรือไม่”
  
  
• การตรวจสุขภาพก่อนเสริมจะช่วยลดความเสี่ยงได้มากที่สุด
  
  
• ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเสมอ ก่อนตัดสินใจเสริมวิตามินหลายชนิดพร้อมกัน
  
  

หากคุณต้องการคำแนะนำแบบเฉพาะเจาะจงจากผู้เชี่ยวชาญ หรืออยากรู้ว่าวิตามินแบบไหนเหมาะกับร่างกายของคุณจริงๆ

คลิกดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ Vitalab – วิตามินเฉพาะบุคคล ปรุงตามผลเลือด

ทานวิตามินเฉพาะบุคคลแบบรายเดือนดียังไง